Χαρτογραφική απεικόνιση υπάρχουσας κατάστασης

Στο Πακέτο Εργασίας 2 με τίτλο «Γενικά στοιχεία ανάλυσης των εγκαταλελειμμένων σιδηροδρομικών γραμμών στην Αττική» περιλαμβάνεται η Δράση 5 με υπότιτλο «Χαρτογραφική απεικόνιση υπάρχουσας κατάστασης». Η δράση αυτή περιλαμβάνει τη συλλογή όλων των απαραίτητων γεωχωρικών δεδομένων για την υλοποίηση του έργου. Η Χωρική Βάση Δεδομένων που έχει δημιουργηθεί περιλαμβάνει τα απαραίτητα - κατάλληλα από πλευράς κλίμακας και ακρίβειας, γεωγραφικά υπόβαθρα. Περιέχει επιπρόσθετα κοινωνικά, οικονομικά και δημογραφικά στοιχεία που σε επόμενο στάδιο θα αξιοποιηθούν για τη δημιουργία ενός Αστικού Υποδείγματος για την Αττική (Δράση 14).

Αντικείμενο της Δράσης είναι η ανάπτυξη μιας Ολοκληρωμένης Βάσης Γεωγραφικών Δεδομένων (ΟΒΓΔ) για την διαχείριση των ψηφιακών χωρικών δεδομένων που απαιτούνται για την μελέτη και για την υλοποίηση του έργου. Σκοπός της ΟΒΓΔ είναι να μπορεί να αξιοποιηθεί με πολλαπλούς τρόπους από την περιφέρεια και συγκεκριμένα:

• να μπορεί να ενσωματωθεί σε υπάρχοντα και μελλοντικά Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήματα που διαθέτει η Περιφέρεια Αττικής
• να ενσωματώνει και να διαχειρίζεται γραμμικά/ψηφιδωτά δεδομένα
• να διαθέτει πλήρη τεκμηρίωση (ονοματολογία- κωδικοποίηση-ταξινόμηση) έτσι ώστε να μπορούν να επεξεργάζονται και να αναλύονται εύκολα
• να ενσωματώνει τα Μεταδεδομένα των χωρικών δεδομένων (Πληροφορίες για τα αρχεία που είναι αποθηκευμένα ή προέρχονται τα χωρικά δεδομένα)

Η παρούσα Τεχνική Έκθεση συνοδεύεται από ψηφιακό μέσο αποθήκευσης δεδομένων. Ο κατάλογος (φάκελος) που έχει δημιουργηθεί, περιέχει, κατά ονομαστική σειρά εμφάνισης στον υπολογιστή, τα παρακάτω αρχεία:

• Υποφάκελος με τη Γεωβάση σε έκδοση ArcGIS 10.0 σε σύστημα συντεταγμένων ΕΓΣΑ 87 (Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987).
• Υποφάκελος με τη Γεωβάση σε έκδοση ArcGIS 10.0 σε σύστημα συντεταγμένων WGS84 ((Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Σύστημα 1984)
• Υποφάκελο με επιλεγμένα αρχεία τύπου kml για προβολή μέσω GoogleEarth (Υπάρχουσα Σιδηροδρομική Γραμμή, Προτεινόμενη διαδρομή Λαύριο – Σούνιο)
• Υποφάκελο με τους ορθοφωτοχάρτες από το Κτηματολόγιο Α.Ε. ς «Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε.» (ΕΚΧΑ Α.Ε.).
• Υποφάκελο με τα αρχεία της Γεωβάσης σε μορφή shapefile
• Υποφάκελο με επιλεγμένα αρχεία τύπου kml για προβολή μέσω GoogleEarth (Υπάρχουσα Σιδηροδρομική Γραμμή, Προτεινόμενη διαδρομή Λαύριο – Σούνιο)
• Υποφάκελο με τα ψηφιακά αρχεία Μεταδεδομένων για όλα τα δεδομένα σύμφωνα με την Οδηγία Inspire
• Αρχείο σε μορφή pdf για το Σχεδιασμό της Βάσης Δεδομένων

Σημείωση: Στο Πακέτο Εργασίας 4 θα συλλεχθούν διαχρονικά δεδομένα για όλη την Αττική, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου υποδείγματος αστικής εξέλιξης (integrated urban model) της Περιφέρειας Αττικής. Τα δεδομένα αυτά θα είναι σε διαφορετική κλίμακα, θα αφορούν σε όλη την Περιφέρεια και θα είναι στην πλειοψηφία τους σε ψηφιδωτή μορφή (raster).

1     ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει τα χωρικά δεδομένα, τα δεδομένα που συνδέονται με τα χωρικά δεδομένα καθώς και τα μεταδεδομένα τους. Τα μεταδεδομένα περιέχουν πληροφορίες και για την αποθήκευση των δεδομένων στο σύστημα αρχείων. Η μεθοδολογία για το σχεδιασμό και την ανάπτυξης της βάσης δεδομένων ακολούθησε την παρακάτω διαδικασία:

• Εννοιολογικός σχεδιασμός της βάσης δεδομένων.
• Λογικός σχεδιασμός της βάσης δεδομένων.
• Φυσικός σχεδιασμός και υλοποίηση της βάσης δεδομένων

Η Υλοποίηση ακολούθησε την παρακάτω διαδικασία:

• Καταγραφή, κατηγοριοποίηση των δεδομένων
• Ανάπτυξη σχήματος κωδικοποίησης των δεδομένων
• Περιγραφή των τοπολογικών σχέσεων μεταξύ των δεδομένων
• Εννοιολογικό, Λογικό και Φυσικό σχεδιασμό της βάσης
• Υλοποίηση της βάσης - Εισαγωγή των δεδομένων στη βάση
• Διόρθωση-βελτίωση της βάσης
• Τελική υλοποίηση της βάσης
• Δημιουργία Χαρτογραφικών Απεικονίσεων, Έλεγχος, διόρθωση της Βάσης Δεδομένων.

1. 1Εννοιολογικός σχεδιασμός της βάσης δεδομένων

Τα χαρακτηριστικά ορίζουν τη ταυτότητα της οντότητας και περιγράφουν την χωρική της (χωρικά χαρακτηριστικά) όσο και τη θεματική της (περιγραφικά χαρακτηριστικά) διάσταση. Για κάθε γεωγραφική οντότητα προσδιορίστηκε το πιο κατάλληλο γεωμετρικό μοντέλο (σημείο, γραμμή, πολύγωνο, σύνθετες μορφές γεωμετρίας, εικόνα, κλπ.) για την αναπαράσταση της. Επίσης ορίστηκαν οι τοπολογικές σχέσεις πρώτον μεταξύ των αντικειμένων της ίδιας ή μεταξύ αντικειμένων διαφορετικών οντοτήτων.

Στα πλαίσια του εννοιολογικού σχεδιασμού θα πρέπει να γίνουν:

•        Προσδιορισμός του τύπου των κυρίων οντοτήτων (entities).

•        Προσδιορισμός των σημαντικών τύπων συσχετίσεων (relationships) που υφίστανται μεταξύ των οντοτήτων

•        Προσδιορισμός των γνωρισμάτων (attributes) των οντοτήτων και των συσχετίσεων.

•        Προσδιορισμός του πεδίου ορισμού τιμών (Domain) των γνωρισμάτων.

•        Προσδιορισμός γνωρίσματος/ων ως υποψήφιου/ων κλειδιού/ών (candidate        key) και πρωτεύοντος κλειδιού (primary key).

Για κάθε γνώρισμα (attribute) μιας οντότητας θα πρέπει να καταγράφονται τα ακόλουθα :

•        Όνομα και περιγραφή.

•        Οποιοδήποτε ψευδώνυμο ή συνώνυμο με το οποίο είναι γνωστό.

•        Τύπος δεδομένων και μέγεθος.

•        Τιμές των σε περίπτωση που δεν ορίζονται (Default).

1. 2 Φυσικός σχεδιασμός και υλοποίηση της βάσης

Στο στάδιο αυτό σχεδιάστηκαν όλες οι δομές αποθήκευσης των δεδομένων στα αρχεία της βάσης και οι τρόποι ικανοποιητικής προσπέλασης σε αυτά.

Όσον αφορά τα διανυσματικά δεδομένα εκτελέστηκαν βασικές εργασίες ‘καθαρισμού’ (cleaning), που αφορούν κυρίως τη δημιουργία ‘τομών’ (intersections), έλεγχο για ‘ανοικτά’ πολύγωνα και μη ύπαρξη ή ύπαρξη πολλών σημείων ‘ετικέτας’ (label). Επίσης θα πρέπει να ελέγξει την πληρότητα και ορθότητα των δεδομένων (π.χ. υπάρχουν κωδικοί για όλα τα αντικείμενα και εάν είναι όλοι σωστοί). Ενοποίηση όμορων ψηφιακών δεδομένων – έλεγχος και διόρθωση σφαλμάτων τοπολογίας και ασυνέχειας.

•        Εάν μια γεωμετρία περιέχει πολύγωνο που ‘αυτοτέμνεται’ (π.χ. eight-shaped πολύγωνο)

•        Εάν υπάρχουν πολύγωνα μιας γεωμετρίας που επικαλύπτονται.

•        Εάν μια γεωμετρία τύπου γραμμής έχει λιγότερα από δύο σημεία.

•        Εάν υπάρχουν επαναλαμβανόμενα(duplicate) σημεία σε οποιοδήποτε τμήμα (element) μιας γεωμετρίας.

•        Εάν τα πολύγωνα σε δακτυλίους είναι σωστά προσανατολισμένα (Το εξωτερικό πολύγωνο αντίστροφα της φοράς του ρολογιού, το εσωτερικό με τη φορά του ρολογιού).

•        Εάν σε πολύγωνα με ‘τρύπες’ (holes), το πολύγωνο της ‘τρύπας’ ακουμπά το εξωτερικό πολύγωνο σε περισσότερα από ένα μοναδικό σημείο.

2     ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Τα χωρικά δεδομένα που θα διαχειρίζεται το πληροφοριακό σύστημα θα είναι:

•        Διανυσματικά (Vector)

•        Σημειακά (Point)

•        Εικονιστικά με γεωαναφορά (Raster)

Παράλληλα με την ανάπτυξη του συνόλου των γεωγραφικών δεδομένων που θα αξιοποιηθούν για τη μελέτη η βάση δεδομένων περιλαμβάνει και αντίστοιχο Μητρώο Δεδομένων (μεταδεδομένα) για όλα τα δεδομένα. Αναλυτική περιγραφή για τα Μεταδεδομένα γίνεται στο Κεφάλαιο 4.

1. 1 Λογισμικό Δημιουργίας Χωρικής Βάσης Δεδομένων

Για την εκτέλεση του παρόντος έργου, χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό ArcGIS Desktop της ESRI. Η ομάδα έργου διαθέτει βαθιά και λεπτομερής γνώση των δυνατοτήτων του λογισμικού γενικά, μεγάλη εμπειρία καθώς και γνώση της χρήσης του αναφερόμενου λογισμικού για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση Γεωγραφικών Βάσεων Δεδομένων.

1. 2 Περιεχόμενα Γεωβάσης

Το αναλυτικό σχήμα της Γεωβάσης και το αντίστοιχο XMLπλήρες περιγραφικό αρχείο περιέχεται στο ψηφιακό μέσο αποθήκευσης. Ο πίνακας που ακολουθεί περιγράφει το γενικό επίπεδο/ομάδα, την πηγή, πληροφορίες για την ποιότητα των δεδομένων καθώς και χρήσιμες παρατηρήσεις για τον χρήστη της Γεωβάσης.

1. 3Υλοποίηση της βάσης - Εισαγωγή των δεδομένων στη βάση

Η βάση της χωρικής πληροφορίας και το σημαντικότερο τμήμα της είναι τα υπόβαθρα. Η ποιότητα, πιστότητα και λειτουργικότητα ενός χωρικού πληροφοριακού συστήματος εξαρτώνται άμεσα από την ποιότητα, ορθότητα και ακρίβεια των υποβάθρων.

Οι ενέργειες που απαιτούνται για την ορθολογική διαδικασία ένταξης των χαρτογραφικών υποβάθρων σε ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών μπορούν να περιγραφούν ως εξής:

•        Πλήρης καταγραφή ψηφιακών και αναλογικών χωρικών δεδομένων

•        Αξιολόγηση και ταξινόμηση των στοιχείων ως προς την καταλληλότητα και τη χρήση τους

•        Τρόπος αξιοποίησης

•        Σάρωση – γεωαναφορά - μεταφορά σε ενιαίο υπόβαθρο (κοινό σύστημα

αναφοράς)

•        Ψηφιοποίηση - εισαγωγή της χαρτογραφικής πληροφορίας

Σημαντική καινοτομία στην υλοποίηση της συγκεκριμένη βάσης δεδομένων ως προς αντίστοιχα έργα-μελέτες του Δημοσίου τομέα είναι ο συνδυασμός και η αξιοποίηση των Ορθοφωτοχαρτών του ΕΚΧΑ Α.Ε. και του ΟΚΧΕ.

Στο πλαίσιο αυτο, δημιουργήθηκε ένα ενιαίο υπόβαθρο Ορθοφωτοχαρτών μεγάλης ακρίβειας πάνω στο οποίο έγινε η αναγωγή/διόρθωση/επεξεργασία/έλεγχος των δεδομένων. Ειδικότερα, ο ορθοφωτοχάρτης από την ΕΚΧΑ Α.Ε. που αφορά σε περιοχή ακτίνας 50 μέτρων γύρω από τον άξονα της μελέτης του προτεινόμενου έργου, είναι τοπικά αποθηκευμένος και όχι σε διαδικτυακή απ’ ευθείας πρόσβαση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται μέγιστη ταχύτητα επεξεργασίας ενώ ταυτόχρονα δεν απαιτείται διαρκής σύνδεση στο διαδίκτυο. Το σύστημα αναφοράς είναι (WGS84) και ΕΓΣΑ ΄87. Η ακρίβεια των απεικονιζόμενων στοιχείων (σημειακά – γραμμικά) και δεδομένων είναι κλίμακας 1:5.000 και καλύτερης ενώ τα απεικονιζόμενα χαρακτηριστικά έχουν μέγιστο σφάλμα έως 0,5 μέτρο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ψηφιακός χάρτης της Ελλ. Στατ., που είναι σε μορφή vector, κλίμακας 1:5.000 και υπακούει σε διεθνή standards και προδιαγραφές, σχετικά με την πληροφορία που διαθέτει, το σύστημα αναφοράς, την ακρίβεια των δεδομένων, το τύπο των υποστηριζομένων αρχείων παράδοσης, την γλώσσα της ονοματολογίας και τέλος τα τεχνικά χαρακτηριστικά των δεδομένων. Τα παραπάνω υπόβαθρα και παρά τη διαρκή προσπάθεια της Ελλ. Στατ., διαθέτουν σημαντικό αριθμό λαθών και ελλείψεων για την περιοχής της Περιφέρειας Αττικής. Ο εντοπισμός και η διόρθωση των εν λόγω λαθών ήταν εφικτή με χρήση του παραπάνω συνδυαστικού και ενιαίου υποβάθρου.

Ο διαχωρισμός σε σημειακά, γραμμικά και πολυγωνικά αντικείμενα, προκύπτει από το είδος της κωδικοποιημένης ή/και περιγραφικής πληροφορίας που θα συνδεθεί, (δηλαδή σε τι αναφέρεται η κάθε οντότητα). Όταν μια οντότητα περιγράφεται ταυτόχρονα με διαφορετικά τοπολογικά αντικείμενα (πχ. και γραμμικά και με πολυγωνικά χαρακτηριστικά, γραμμικό και πολυγωνικό αντικείμενο), αποθηκεύεται και η τοπολογική τους σχέση με τους κανόνες της.

Στη Γεωβάση, κατά τη δόμηση κάθε γεωγραφικού στοιχείου, δημιουργήθηκε αυτόματα πίνακας περιγραφικής πληροφορίας (attribute table), που περιέχει εσωτερικούς κωδικούς και τα δεδομένα του συστήματος (π.χ. μήκος γραμμικού, επιφάνεια πολυγωνικού στοιχείου). Στον πίνακα αυτό προστίθεται κατ’ ελάχιστο το κλειδί – κωδικός σύνδεσης.

Ανάλογα με την ανάλυση της περιγραφικής πληροφορίας, μπορούν να προστεθούν

επιπλέον πεδία στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών (attribute table) ή σε περίπτωση πολύπλοκων συσχετίσεων να δημιουργηθούν επιπλέον σχεσιακοί πίνακες περιγραφικής πληροφορίας που συνδέονται μεταξύ τους μέσω μοναδιαίου κλειδιού. Σε κάθε περίπτωση οι πίνακες περιέχουν την περιγραφική πληροφορία κωδικοποιημένη ώστε να εξασφαλίζεται η ακεραιότητα των δεδομένων της ΒΔ, ο περιορισμός σφαλμάτων και η εξοικονόμηση χώρου. Η σύνδεση των γεωγραφικών και περιγραφικών δεδομένων, γίνεται για κάθε οντότητα με ένα μοναδικό κωδικό - κλειδί. Ο κωδικός αυτός πρέπει να είναι μοναδικός για να μην υπάρχει δυσλειτουργία στη συσχέτιση του γεωγραφικού στοιχείου με την περιγραφική του πληροφορία.

3     ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ

Σε κάθε Γεωγραφικό Πληροφοριακό Σύστημα είναι κρίσιμη αν όχι επιβεβλημένη η ανάπτυξη κατάλληλων μηχανισμών που θα διαχειρίζονται και θα διαχέουν τα εν λόγω δεδομένα. Τα δεδομένα και ειδικότερα αυτά που περιλαμβάνουν χωρικές πληροφορίες, χαρακτηρίζονται από:

•        Ανάγκη μεγάλων αποθηκευτικών χώρων.

•        Ποικιλόμορφες και πολυεπίπεδες πληροφορίες για το ίδιο αντικείμενο (π.χ. χάρτης 1:50000 και διάγραμμα 1:500 για την ίδια περιοχή).

•        Χρονικά δυναμικές αλλαγές των πληροφοριών (τακτικές ενημερώσεις) Σύνθεση πληροφοριών και εξαγωγή νέων.

•        Διαφορετική ποιότητα πληροφοριών (π.χ. γεωμετρική ακρίβεια).

•        Διαφορετικές μορφές δεδομένων.

Για να αξιοποιηθούν τα παραπάνω χαρακτηριστικά των γεωγραφικών δεδομένων κατασκευάζονται νέα δεδομένα/πληροφορίες που στοχεύουν στην, ακριβέστερη περιγραφή των κύριων δεδομένων με απώτερο σκοπό την παροχή πληροφοριών σχετικών με τα δεδομένα που αφορούν στην:

•        Ταυτότητα των δεδομένων (όνομα, κατασκευαστής, γεωγραφική κάλυψη, θεματικές πληροφορίες).

•        Ποιότητα των δεδομένων (ακρίβεια, πληρότητα).

•        Διάθεση των δεδομένων (διαθεσιμότητα, προσβασιμότητα, format).

•        Χαρακτηριστικά (είδος πληροφορίας, κωδικοποίηση).

Πρότυπα μεταδεδομένων αναπτύσσονται και υιοθετούνται με σκοπό την επίτευξη του μέγιστου βαθμού διαλειτουργικότητας καθώς και για την εξασφάλιση αξιοπιστίας στη διάχυση της πληροφορίας. Κάθε πρότυπο μεταδεδομένων χωρικής πληροφορίας αποτελεί ένα σύνολο όρων, ορισμών και τρόπων δόμησης οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την κωδικοποίηση, διακίνηση και αναζήτηση δεδομένων με χωρική αναφορά. Μέχρι στιγμής διάφοροι οργανισμοί, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, έχουν ασχοληθεί με την σχεδίαση και ανάπτυξη προτύπων μεταδεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την περιγραφή πληροφορίας με χωρική αναφορά. Στα πλαίσια υλοποίησης του παρόντος έργου θα

ακολουθηθεί το πρότυπο μεταδεδομένων ISO/TC211 19115 του Διεθνούς Οργανισμού Πιστοποίησης ISO το οποίο υποστηρίζεται εγγενώς από τα παρεχόμενα εργαλεία. Το πρότυπο ISO/TC211-19115 ορίζει πλήρως ένα ολοκληρωμένο σχήμα για την περιγραφή γεωγραφικής πληροφορίας, ενώ επεκτείνεται και στην κωδικοποίηση χωρικών υπηρεσιών. Παρέχει μεταπληροφορία που αφορά στον κατασκευαστή των δεδομένων, στην ακριβή γεωγραφική περιοχή στην οποία αναφέρονται, στην ιδιότητά τους, στις τυχόν τροποποιήσεις τις οποίες υπέστησαν, ακόμη και σε θέματα σχετικά με τον διαμοιρασμό τους. Μέσω του προτύπου αυτού ορίζονται οι ακριβείς δομικές ενότητες μεταδεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την περιγραφή χωρικής πληροφορίας. Επίσης, καθορίζεται το ελάχιστο σύνολο μεταδεδομένων που πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε σύνολο γεωδεδομένων, ενώ δίνεται και η δυνατότητα κατάλληλης επέκτασης και προσαρμογής του προτύπου στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε οργανισμού που το χρησιμοποιεί. Τα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί συνοδεύονται από τα αρχεία Μεταδεδομένων σύμφωνα με την οδηγία Inspire.

1. 1Περιγραφή του Προτύπου ISO/TC211-19115

Το πρότυπο ISO–19115 έχει ως στόχο την παροχή ενός ολοκληρωμένου σχήματος (δομής) για την περιγραφή ψηφιακών γεωγραφικών δεδομένων και των συσχετιζόμενων γεωγραφικών υπηρεσιών το οποίο να είναι σε θέση να:

•        Παρέχει στους παραγωγούς δεδομένων τις σωστές πληροφορίες για να περιγράψουν κατάλληλα τα γεωγραφικά τους δεδομένα.

•        Διευκολύνει την οργάνωση και τη διαχείριση των μεταδεδομένων των γεωγραφικών δεδομένων.

•        Επιτρέπει στους χρήστες να χρησιμοποιήσουν τα γεωγραφικά δεδομένα µε τον αποδοτικότερο τρόπο γνωρίζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

•        Διευκολύνει την αναζήτηση, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων. Οι χρήστες θα είναι σε θέση να εντοπίζουν, να έχουν πρόσβαση, να αξιολογούν, να αγοράζουν και να χρησιμοποιήσουν τα γεωγραφικά δεδομένα.

•        Επιτρέπει στους χρήστες να γνωρίζουν εάν τα γεωγραφικά δεδομένα είναι χρήσιμα.

Η εφαρμογή των παραπάνω αρχών υλοποιείται με την ανάπτυξη κατάλληλου profile μεταδεδομένων, το οποίο ιδεατά θα μπορούσε να ακολουθηθεί από όλους τους οργανισμούς που σχετίζονται με γεωγραφικά δεδομένα. Κάθε profile οφείλει να ισχύει για το σύνολο των δεδομένων τα οποία θα περιγράφει με χρήση στοιχείων (elements) τα οποία θα διαχωρίζονται σε βασικά στοιχεία και σε πρόσθετα στοιχεία που προσδιορίζονται αποκλειστικά από τις εκάστοτε ανάγκες.

Το ISO–19115 εφαρμόζεται σε γεωγραφικά σύνολα δεδομένων, σε σειρές συνόλων δεδομένων καθώς και σε μεμονωμένες γεωγραφικές οντότητες και ιδιότητες οντοτήτων καθορίζοντας:

•        υποχρεωτικά και υπό όρους χρησιμοποιούμενα «πακέτα» μεταδεδομένων,

•        οντότητες και elements μεταδεδομένων, δηλαδή το ελάχιστο σύνολο που απαιτείται για να εξυπηρετήσει όλο το εύρος των εφαρμογών μεταδεδομένων

•        αναζήτηση δεδομένων,

•        καθορισμός δεδομένων προς χρήση, πρόσβαση, μεταφορά και χρήση ψηφιακών δεδομένων.

•        προαιρετικά elements μεταδεδομένων – που επιτρέπουν μια πιο εκτενή τυποποιημένη περιγραφή των γεωγραφικών δεδομένων, εάν απαιτείται.

•        μια μέθοδο για επέκταση μεταδεδομένων ώστε να ανταποκρίνονται σε εξειδικευμένες ανάγκες.

•        Αν και το πρότυπο αυτό εφαρµόζεται σε ψηφιακά γεωγραφικά δεδομένα, οι αρχές του μπορούν να επεκταθούν και σε πολλές άλλες μορφές γεωγραφικών δεδοµένων όπως οι χάρτες, τα διαγράμματα και τα έγγραφα κειμένου.

Σύμφωνα με την οδηγία INSPIRE θα πρέπει τα μεταδεδομένα ενός συνόλου δεδομένων να εμπεριέχουν κάποιες συγκεκριμένες πληροφορίες. Λόγω της μη επίσημης συγκεκριμένης προσαρμογής και υιοθέτησης στην ελληνική πραγματικότητα, ακολουθήθηκαν οι γενικές ευρωπαϊκές οδηγίες-κατευθύνσεις. Τα μεταδεδομένα που υπάρχουν στην τελική παραδοτέα γεωβάση είναι διαμορφωμένα σύμφωνα με την ‘Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου’ και σύμφωνα με τα πρότυπα ‘EN ISO 19115’ για τις Θεματικές Κατηγορίες και ‘EN ISO 19119’ για την Κατηγοριοποίηση των Υπηρεσιών Χωρικών Δεδομένων. Η Οδηγία απαιτεί την υιοθέτηση κοινών Κανόνων Υλοποίησης (Implementing Rules – IRs) σε ένα σύνολο πεδίων. Έχουν αποδοθεί στα σύνολα δεδομένων κανόνες υλοποίησης στον βαθμό που υπάρχουν για την Ελλάδα (μέσω των μεταδεδομένων). Τα αρχεία XML που περιέχουν τα μεταδεδομένα του κάθε συνόλου δεδομένων της γεωβάσης δημιουργήθηκαν με το σύστημα ‘INSPIRE METADATA EDITOR’ και κατόπιν εισήχθησαν στο κάθε shapefile μέσω του ArcCatalog. Για οποιαδήποτε μελλοντική αλλαγή των μεταδεδομένων με΄σω ArcGISεπισυνάπτεται ένα σύντομος οδηγός στο κεφάλαιο 5.

Τα Μεταδεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε:

• Υπηρεσίες ανεύρεσης (discovery services), θα καθιστούν δυνατή την αναζήτηση συλλογών χωρικών δεδομένων και υπηρεσιών χωρικών δεδομένων βάσει του περιεχομένου των μεταδεδομένων τους. Τα μεταδεδομένα περιέχουν πλέον όλα τα απαραίτητα μέχρι στιγμής πεδία για την κάλυψη της υπηρεσίας ανεύρεσης δεδομένων. Άρα, όταν τα μεταδομένα δημοσιοποιηθούν στην Πύλη του Inspire, θα είναι δυνατή η αναζήτηση.
• Υπηρεσίες παράδοσης (download services), θα επιτρέπουν τη λήψη αντιγράφων του συνόλου ή μέρους μιας συλλογής χωρικών δεδομένων. Τεχνικά η υπηρεσία θα είναι διαθέσιμη μέσω της Πύλης. Το ΥΠ.ΕΣ. θα έχει την δυνατότητα να επιτρέπει την τμηματική ή ολοκληρωτική λήψη αντιγράφου στον χρήστη. Έγκειται στην απόφαση του φορέα να αποφασίσει για την διάθεση των δεδομένων του.
• Υπηρεσίες επισκόπησης (view services), κατ’ ελάχιστο θα καθιστούν δυνατή την οπτική προβολή των συλλογών χωρικών δεδομένων, την πλοήγηση, τη μεγέθυνση και σμίκρυνσή τους (zoom in/out), την επίθεση διαφορετικών θεματικών επιπέδων ή/και συλλογών χωρικών δεδομένων, καθώς και τη δυνατότητα προβολής πληροφοριών υπομνήματος. Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται από την Πύλη του συστήματος.

1. 2Δημιουργία/επεξεργασία Μεταδεδομένων

Η δημιουργία ή/και επεξεργασία των Μεταδεδομένων (Metadata Editor) μπορεί να γίνει διαδικτυακά μέσω των παρακάτω ισοδύναμων συνδέσμων για όλα τα μελλοντικά δεδομένα που θα εισαχθούν στη Χωρική Βάση Δεδομένων. Ο έλεγχος και η αξιοπιστία των Μεταδεδομένων πραγματοποιείται μέσω της παρακάτω ιστοσελίδας:

http://inspire-geoportal.ec.europa.eu/validator/

http://inspire-geoportal.ec.europa.eu/editor/

(Σύνδεσμος στην κεντρική Ευρωπαϊκή ιστοσελίδα του προγράμματος Inspire)

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα έργα γεωπληροφορικής περιλαμβάνουν διεργασίες που κατά ένα ποσοστό της τάξης του 60-70% αφορούν στην συλλογή/ κατασκευή γεωγραφικών δεδομένων αλλά και στην διασφάλιση των παραμέτρων εκείνων που καθιστούν τα προϊόντα αυτά αξιοποιήσιμα, οικονομικά και άμεσα διαθέσιμα. Ειδικότερα σε οργανισμούς, όπως το Υπουργείο, οι οποίοι παράγουν, διαχειρίζονται και διαθέτουν έναν τεράστιο όγκο γεωγραφικών πληροφοριών, οι οποίες αποτελούν την σπονδυλική στήλη της χαρτογραφικής υποδομής της Χώρας, είναι κρίσιμη αν όχι επιβεβλημένη η ανάπτυξη κατάλληλων μηχανισμών που θα διαχειρίζονται και θα διαχέουν τα εν λόγω δεδομένα. Εναλλακτικά, τα συστήματα μεταδεδομένων μπορούν να θεωρηθούν ως ‘ελαφρύτερα’ και πιο ‘ευέλικτα’ επίπεδα γεωπληροφορίας (information layers) μεταξύ του κύριου όγκου δεδομένων και του τελικού χρήστη/γεωυπηρεσίας (geoservices), τα οποία παρέχουν αρχικά, την δυνατότητα εντοπισμού και επιλογής γεωγραφικών πληροφοριών. Ταυτόχρονα τα μεταδεδομένα λειτουργούν και ως μέσο αξιολόγησης των δεδομένων για το αν και κατά πόσο ικανοποιούν τις ανάγκες της εκάστοτε χρήση τους.

4     ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ INSPIRE

4.1 Δημιουργία Μεταδεδομένων βάση των προδιαγραφών ΙΝSPIRE

Σύμφωνα με την οδηγία INSPIRE τα μεταδεδομένα θα πρέπει να απαρτίζονται από συγκεκριμένα πεδία και να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες στην περιγραφή τους. Ακολουθώντας τον σύνδεσμο http://inspire-geoportal.ec.europa.eu/editor/

μπορούν να δημιουργηθούν μεταδεδομένα μέσω του INSPIRE METADATA EDITOR συμβατά με τα πρότυπα της οδηγίας. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας εξάγεται και αποθηκεύεται σε αρχείο XML. Το XML αρχείο μπορεί μετέπειτα να εισαχθεί μέσω του λογισμικού ArcCatalog στο σύνολο των δεδομένων το οποίο αντιπροσωπεύει. Για την σωστή εμφάνιση των μεταδεδομένων στο ArcCatalog είναι απαραίτητη η επιλογή του Stylesheet ‘ISO 19139’ ή του Stylesheet ‘Xml’. Επίσης τα μεταδεδομένα μπορούν να αναβαθμιστούν ή να αναθεωρηθούν μέσω του INSPIRE METADATA EDITOR καθώς υπάρχει η δυνατότητα ανοίγματος υπάρχοντος XML αρχείου.

4.2 Εισαγωγή, Προσαρμογή, Αναθεώρηση, Εξαγωγή Μεταδεδομένων Inspire στο ArcGIS Desktop

Τα μεταδεδομένα για κάθε σύνολο δεδομένων παρουσιάζονται μέσω του προγράμματος ArcCatalog. Ειδικότερα για τα Μεταδομένα μορφής XML όπως αυτά δημιουργούνται βάση των προδιαγραφών Inspire, ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία:

1) Επιλέγεται στην αριστερή πλευρά του παραθύρου το επίπεδο δεδομένων για το οποίο ενδιαφερόμαστε να εισάγουμε ή να αλλάξουμε μεταδεδομένα.

2) Επιλέγουμε μία από τις παρακάτω λειτουργίες.

Πιέζοντας το πλήκτρο Metadata εμφανίζονται στο δεξί πλαίσιο τα μεταδεδομένα του συνόλου που έχει επιλεγεί και παράλληλα ενεργοποιείται η μπάρα τροποποίησης μεταδεδομένων.

ii. Το πλήκτρο Edit Metadata ανοίγει ένα παράθυρο διαλόγου στο οποίο μπορούν να εισαχθούν μεταδεδομένα στα υπάρχοντα πεδία ή να γίνουν αλλαγές σε αυτά.

Με το πλήκτρο Metadata Properties εμφανίζεται παράθυρο διαλόγου στο οποίο αναγράφονται οι ιδιότητες του συνόλου των δεδομένων

Το πλήκτρο Create/Update Metadata δημιουργεί ή αναβαθμίζει αυτόματα τα μεταδεδομένα ενός συνόλου δεδομένων.

Με το πλήκτρο Import Metadata μπορεί να εισαχθεί αρχείο που περιέχει τα μεταδεδομένα του συνόλου.

Με το πλήκτρο Export Metadata μπορεί να εξαχθεί αρχείο που περιέχει τα μεταδεδομένα του συνόλου.

Η επιλογή Stylesheet παρέχει τρόπους παρουσίασης των μεταδεδομένων.