1. Χωρική Ανάλυση Κοινωνικών - Οικονομικών δραστηριοτήτων σε πολλαπλές ζώνες απόστασης από τον άξονα του έργου.
Στο πλαίσιο χάραξης μιας στρατηγικής χωροταξικής ολοκλήρωσης και οικονομικής ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή, διαμορφώθηκε μια αναλυτική μεθοδολογική προσέγγιση με στόχο την Χωρική Ανάλυση και Χαρτογραφική Απεικόνιση των αποτελεσμάτων αυτής. Τα στάδια της Μεθοδολογικής Προσέγγισης περιγράφονται στο Σχήμα 1.α που ακολουθεί. Αποτελεί σημαντικό τμήμα της Β’ Φάσης γιατί εκτός της συμβολής της στον σχεδιασμό και την μελλοντική υλοποίηση του έργου, ποσοτικοποιεί με συγκεκριμένους χωρικούς δείκτες τα οφέλη από τη λειτουργία του. Για να επιτευχθεί αυτό συγκεντρώθηκαν επιπλέον δεδομένα από αυτά της Α Φάσης, δημιουργώντας μια Γεωβάση Δεδομένων γύρω από την ευρύτερη περιοχή επιρροής του έργου, τα οποία λόγω του τρόπου οργάνωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχεδόν για το σύνολο των μελλοντικών έργων που θα εκτελέσει η Περιφέρεια. Ενδεικτικά το πλήθος των δεδομένων που συλλέχθηκαν περιλαμβάνουν δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, εμπορικά μαγαζιά, δημόσιοι οργανισμοί, σχολεία, πολλαπλές κατηγορίες σημείων ενδιαφέροντος, τουριστικοί προορισμοί, σημεία αρχαιολογικής σημασίας κτλ.
Κάθε έργο υποδομής έχει πολλαπλές επιπτώσεις σε μία συγκεκριμένη ακτίνα εμβέλειας. Ειδικότερα οι υποδομές για πεζούς και ποδηλασία, όπως είναι τα πεζοδρόμια, οι ποδηλατόδρομοι και τα μονοπάτια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα για μεταφορές, αναψυχή, και αθλητισμό. Αυτοί οι τύποι υποδομής έχουν αποδειχθεί στη διεθνή βιβλιογραφία ότι δημιουργούν πολλαπλά οφέλη για τους χρήστες τους, καθώς και το υπόλοιπο της κοινότητας (Garrett-Peltier 2011). Μερικά από αυτά τα οφέλη είναι οικονομικά, όπως αύξηση των εσόδων και θέσεων εργασίας για τις τοπικές επιχειρήσεις, και μερικά είναι εμμέσως-οικονομικά οφέλη, όπως μείωση της συμφόρησης, τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, την πιο ασφαλή διαδρομές, και βελτίωση της υγείας.
Για έργα αντίστοιχα με το προτεινόμενο δεν υπάρχει στην Ελλάδα προηγούμενο ιστορικό των επιπτώσεων που επιφέρουν στις οικονομικές δραστηριότητες της ζώνης γύρω από αυτά. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα, που αναλύονται στη συνέχεια. Είναι δύσκολο βεβαίως να γίνει αντιστοίχιση με την κουλτούρα και την παράδοση των χωρών αυτών σχετικά με χρήση ποδηλατοδρόμων, αλλά σίγουρα τα δεδομένα τους είναι ένα πολύ καλό σημείο αναφοράς για την προσέγγιση της Χωρικής Ανάλυσης των Κοινωνικών και Οικονομικών Δραστηριοτήτων γύρω από τον άξονα σχεδιασμού.
Σχήμα 1: Μεθοδολογική Προσέγγιση Χωρικής Ανάλυσης
1.1 Φυσιογνωμία / Χαρακτηριστικά / Ανάλυση Περιοχής Μελέτης
Η ευρύτερη περιοχή της Αττικής είναι κατοικημένη από τα αρχαία χρόνια και στην πραγματικότητα τα περισσότερα σύγχρονα ονόματα δήμων, κοινοτήτων, οικισμών προέρχονται από εκείνη την εποχή (Εικόνα 1.β). Ο πληθυσμός της μέχρι και την μεταφορά της πρωτεύουσας του κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα δεν ξεπερνούσε τις 40.000 κατοίκους. Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο και από τα μέσα τις δεκαετίας του ’50, που ξεκίνησε το κύμα αστικοποίησης στην Ελλάδα, η Αθήνα έγινε και παρέμεινε το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας με σημαντική διαφορά από όλα τα υπόλοιπα. Αν και ο ρυθμός αυτός επιβραδύνθηκε στη δεκαετία του 80 και 90, η Αττική εξακολουθεί να αποτελεί το κέντρο του σημαντικότερου αναπτυξιακού χωρικού άξονα της χώρας. Ιδιαίτερα δε, στο πλαίσιο της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, η Αθήνα-Αττική αποτελεί το μόνο αστικό κέντρο της χώρας που δύναται να διεκδικήσει έναν ρόλο διεθνούς εμβέλειας. Στο μητροπολιτικό συγκρότημα συγκεκριμένα συγκεντρώνονται οι επιχειρήσεις αιχμής της παγκόσμιας οικονομίας, το μεγαλύτερο ποσοστό των διοικητικών υπηρεσιών της χώρας, των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων, η πληθώρα των αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, οι σημαντικότεροι αρχαιολογικοί χώροι της χώρας.
Ο πληθυσμός της περιφέρειας Αττικής ανέρχεται σε 3.756.600 κατοίκους το 2001, καλύπτοντας το 34,3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, ενώ το 2011 ο πληθυσμός αυξήθηκε σε 3.827.624 ποσοστό 2%. Την επόμενη δεκαετία εκτιμάται ότι ο συνολικός πληθυσμός της περιφέρειας θα παρουσιάσει σχετική σταθεροποίηση. Ως λόγοι της σταθεροποίησης της πληθυσμιακής συγκέντρωσης στην Αθήνα-Αττική μπορεί να αναφερθούν: α) η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οι «αντι-οικονομίες συγκέντρωσης» που δημιουργήθηκαν στην Αθήνα και την κατέστησαν μη επιθυμητό τόπο εγκατάστασης, β) η δημογραφική και οικονομική ανάπτυξη και άλλων αστικών κέντρων της Ελλάδος κυρίως αυτών που βρίσκονται πάνω στον αναπτυξιακό άξονα της χώρας στο πλαίσιο μιας πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης και βιομηχανικής αποκέντρωσης μετά το 1980 ( Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2004) και γ) η οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα.
Η οικιστική ανάπτυξη της Αθήνας, αλλά και των υπόλοιπων αστικών κέντρων της χώρας, παρουσιάζει ιδιαιτερότητες. Η ανάπτυξη της ιδιωτικής γης ρυθμίζεται από το κράτος κυρίως μέσα από τη νομοθεσία των οικοδομικών αδειών καθώς και το γενικότερο πολεοδομικό σχέδιο της περιοχής που ελέγχει χρήσεις γης, πυκνότητα κτιρίων και τη δομή των δρόμων. Ο τρόπος ελέγχου αυτός σε συνδυασμό με μικρο-ιδιοκτησίες οδηγεί τη διαμόρφωση του αστικού χώρου ως ένα προϊόν μιας βήμα προς βήμα ανάπτυξης (Beriatos και Gospodini 2004). Αρά η δημιουργία κλασσικών γενικών και α-χωρικών υποδειγμάτων είναι αδύνατο να ερμηνεύσει με ακρίβεια τον τρόπο εξέλιξης της δυναμικής της πρωτεύουσας της χώρας.
Εικόνα 1. Ιστορικός χάρτης Αττικής 480 π.Χ.
Πηγή: Ιστορικός ΆτλαςτουWilliamR. Shepherd, 1923,Perry-CastañedaLibraryMapCollection http://www.lib.utexas.edu/maps
1.2 Ιστορική ιδιαιτερότητα Δήμου Λαυρεωτικής
Η περιοχή του Λαυρίου και ο Εθνικός Δρυμός Σουνίου αποτελούν κέντρο πολιτιστικού τουρισμού και αναψυχής. Στα αξιοθέατα, τα αρχαία μεταλλεία και πλυντήρια, το θέατρο Θορικού και οι ναοί του Ποσειδώνα και της Αθηνάς στο Σούνιο. Μοχλός ανάπτυξης της περιοχής είναι και το Τεχνολογικό-Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (Τ.Π.Π.Λ.), που ιδρύθηκε στη θέση της παλαιάς Γαλλικής Εταιρείας το 1992, με πρωτοβουλία του ΕΜΠ (στο οποίο έχει παραχωρηθεί η χρήση για 100 έτη). Το Τ.Π.Π.Λ. στοχεύει στη σύνδεση της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας που πραγματοποιείται στο ΕΜΠ με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του επιχειρηματικού κόσμου. Ο χώρος αποτελεί μοναδικό μνημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής. Περιλαμβάνει 41 κτηριακές μονάδες (συν. εμβαδού 25.000 μ2), που έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία από το ΥΠ.ΠΟ. Μεγάλο τμήμα του προτεινόμενο Έργου διέρχεται από το Δήμο Λαυρεωτικής. Σε μια σημαντική έρευνα του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) αναφέρονται τα παρακάτω:
«Στο Λαύριο και στον ευρύτερο χώρο της Λαυρεωτικής αναπτύχθηκε από την αρχαιότητα (3500 π.Χ. με κορύφωση τον 5ο και 4ο π.Χ. αι.) έντονη μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα, που συνοδεύτηκε με ανάλογη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Το 1860, μετά από 19 αιώνες σιγής, αρχίζει η νεότερη ιστορία της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων, με πρωτοποριακές μεθόδους στη μεταλλευτική-μεταλλουργική δραστηριότητα (εγκαταστάσεις, μηχανουργεία, μεταλλευτικές στοές, φρέατα κτλ.). Οι αρχαίοι Έλληνες, από το 3500 π.Χ., εκμεταλλεύθηκαν τα μεταλλεύματα του Λαυρίου για την παραγωγή αργύρου (κυρίως) και μολύβδου, με μια αξιοθαύμαστη τεχνική υπόγειας εκμετάλλευσης, υδρομηχανικού εμπλουτισμού των πτωχών μεταλλευμάτων και μεταλλουργικής κατεργασίας αυτών. Οι ανασκαφές της Βελγικής Αρχαιολογικής Σχολής και του αρχαιολόγου Β. Στάη έφεραν στο φως μια βιομηχανική πόλη 150.000 μ2, με οικισμούς, τείχη, στοές, φρεάτια, μεταλλοπλυντήρια, δεξαμενές και λιμενικές εγκαταστάσεις. Ορισμένα πλυντήρια αναστηλώθηκαν, ενώ η παλαιότερη στοά (πάνω από το θέατρο Θορικού) έχει μερικώς αναστηλωθεί. Η μεταλλευτική ιστορία του Λαυρίου αρχίζει στο Θορικό, από τις παλαιότερες βιομηχανικές περιοχές της Ευρώπης. Η αρχαία πόλη εκτείνεται από τα ριζά του λόφου Βελατούρι προς την πεδιάδα και ανατολικά προς τη θάλασσα. Στο λόφο σώζονται ερείπια μυκηναϊκής ακρόπολης, θολωτοί τάφοι, οικισμός Γεωμετρικής εποχής, ναός της Δήμητρας και Κόρης, ιερό του Ασκληπιού και της Υγείας, θέατρο κ.ά. Το θέατρο Θορικού, το αρχαιότερο σωζόμενο στην Ελλάδα (τέλη 6ου π.Χ. αι.), έχει ορθογώνια ορχήστρα, σχήμα ελλειπτικό και χωρητικότητα 4.000 θεατών. Το Θορικό είναι μοναδικό παγκοσμίως αρχαίο μεταλλευτικό κέντρο, που συνδύαζε την οικονομική, θρησκευτική και καλλιτεχνική έκφραση.
Από τον Πελοποννησιακό πόλεμο αρχίζει η παρακμή του Λαυρίου, κυρίως λόγω της ανακάλυψης πλούσιων κοιτασμάτων αργύρου και χρυσού στη Θράκη και Μακεδονία. Χάρη στις ανασκαφές ανακαλύφθηκαν εκσκαφές, στοές, φρεάτια κ.ά., που επέτρεψαν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα και να προκύψουν σημαντικές γνώσεις για την αρχαία μεταλλευτική και μεταλλουργική τέχνη. Κατάλοιπα αρχαίων τεχνολογικών εγκαταστάσεων (κυρίως πλυντήρια) παρέμειναν σχεδόν άθικτα από το χρόνο. Ήταν μόνιμες κατασκευές, κτιστές ή λαξευμένες στο βράχο. Παρόμοιες εγκαταστάσεις δεν βρέθηκαν πουθενά αλλού στον πλανήτη, καθώς οι άλλοι λαοί χρησιμοποιούσαν ξύλινες κατασκευές, που δεν άντεξαν στο χρόνο. Μορφή στην αναγέννηση της Λαυρεωτικής ήταν ο ορυκτολόγος Ανδρέας Κορδέλας από τη Σμύρνη, που το 1860 έφερε στο φως αρχαία μεταλλευτικά συγκροτήματα και πρότεινε την αξιοποίηση των σκωριών. Το 1863 ο Ιταλός Ι.Β. Σερπιέρι έρχεται στο Λαύριο και τον επόμενο χρόνο ιδρύει την ιταλογερμανική εταιρεία Roux-Serpieri-Eressynet C.A. Το 1865 αρχίζει η παραγωγή αργυρούχου μολύβδου από την επεξεργασία σκωριών και εκβολάδων, ακολουθούν νέες εξορύξεις και δημιουργείται η πρώτη μεταλλουργική βιομηχανία με καμίνους τύπου καστιλλάνου, μικρά πλυντήρια και μηχανουργεία. Το 1869 κατασκευάζεται υπόγεια σήραγγα για την πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της Ελλάδας, που μετέφερε τα μεταλλεύματα στο λιμάνι του Λαυρίου. Η ιδιοποίηση των εκβολάδων και η διεκδίκηση ιδιοκτησίας στο έδαφος προκάλεσαν τη σύγκρουση της εταιρείας με το ελληνικό Δημόσιο.
Το 1871 οι εκβολάδες κηρύσσονται εθνική ιδιοκτησία. Γεννάται έτσι το «Λαυρεωτικό ζήτημα» που, αφού συντάραξε το πανελλήνιο, λύθηκε με την παραχώρηση των δικαιωμάτων της ξένης εταιρείας επί των σκωριών και των εκβολάδων στην Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως. Το 1873 δημιουργείται η Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου, για την εκμετάλλευση των αρχαίων μεταλλευτικών απορριμμάτων. Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων εκχωρούνται σε νέα εταιρεία που ιδρύει ο Σερπιέρι το 1875, την Compagnie Française (κύρια κέντρα εξόρυξης Καμάριζα, Σούριζα, Πλάκα). Έτσι το Λαύριο γίνεται ένα από τα σπουδαιότερα μεταλλευτικά-μεταλλουργικά κέντρα στην Ευρώπη. Χρηματιστηριακό σκάνδαλο, απεργίες των εργατών και σταδιακή μείωση των μεταλλευτικών απορριμμάτων προκαλούν διακοπή των εργασιών της Εταιρείας το 1917 και εκποίηση των εγκαταστάσεών της το 1930. Η Γαλλική Εταιρεία λειτούργησε ως το 1982, οπότε νοίκιασε τις εγκαταστάσεις της σε ελληνική εταιρεία, η οποία έκλεισε το 1989. Το 1992 οι εγκαταστάσεις της Γαλλικής Εταιρείας αγοράστηκαν από το κράτος, για να δημιουργηθεί από το ΕΜΠ Τεχνολογικό-Πολιτιστικό Πάρκο.» ((ΙΓΜΕ) 2009)
1.3 Οφέλη / Κοινωνικές / Οικονομικές Διαστάσεις Προτεινομένου Έργου
Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ποδηλασία έχει πολλαπλά οφέλη για τον πληθυσμό. Συνοπτικά αυτά περιλαμβάνουν την υγεία, τις μεταφορές, την ασφάλεια, το περιβάλλον, την επιλογή στη μεταφορά, την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα ζωής, αλλά και οικονομικά οφέλη. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής από τη χρήση του ποδηλάτου είναι αποδεδειγμένη για όλες τις ηλικίες. Είναι γνωστό ότι η τακτική σωματική δραστηριότητα παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη διαχείριση των διαφόρων παθήσεων. Η ποδηλασία μπορεί να αξιοποιηθεί για ταξίδια ρουτίνας, όπως στο σχολείο, την εργασία, τα ψώνια και μπορεί να παρέχει αρκετή άσκηση κάθε εβδομάδα, συμβάλλοντας στην υγεία των ανθρώπων, χωρίς να χρειάζεται να αφιερωθεί επιπλέον χρόνος ειδικά για την άσκηση. Η προέκταση της ποδηλασίας (καθώς και του περπατήματος) σε μια κοινότητα έχει περιγράφει ως ένα βαρόμετρο της ποιότητας της ζωής μιας κοινότητας. Δρόμοι που είναι απασχολημένοι με ποδηλάτες και περιπατητές θεωρούνται ανθρώπινα κλίμακας περιβάλλοντα και να ενισχύσει την αίσθηση της γειτονιάς και της κοινότητας. Περιβάλλον που ευνοεί την ποδηλασία οδηγεί όχι μόνο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, αλλά και την εισροή επισκεπτών στην περιοχή. Με βάση το παραπάνω πλαίσιο ανάλυσης των επιπτώσεων της χρήσης ποδηλάτου, ακολουθούν οι αρχές μεθοδολογικής προσέγγισης της Γεωχωρικής Ανάλυσης του προτεινόμενου έργου. Στον Χάρτη Χ1, παρουσιάζεται η περιοχή μελέτης του προτεινόμενου έργου.
Χάρτης Χ1: Περιοχή Μελέτης
Τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση ποδηλάτου έχουν πολλαπλές διαστάσεις, όπως π.χ. μείωση του εθνικού κόστους της υγειονομικής περίθαλψης της χώρας που είναι ένας σημαντικός παράγοντας, ιδιαίτερα αυτή τη χρονική περίοδο. Ταυτόχρονα η χρήση ποδηλάτου έχει οφέλη για τις μετακινήσεις λόγω μείωσης της κυκλοφοριακής συμφόρησης και μειωμένης ανάγκης για στάθμευση (π.χ. αυτοκινήτων), ωφελώντας έτσι όλους τους χρήστες του οδικού δικτύου. Ειδικότερα η χρήση ποδηλασίας για τη μετακίνηση (ειδικά όταν συνδυάζεται με άλλα εναλλακτικά μέσα όπως το περπάτημα) μπορεί να αυξήσει τη χωρητικότητα των δρόμων με πολύ χαμηλότερο κόστος από την αύξηση της ικανότητας για τα αυτοκίνητα, και παράλληλα αποφεύγονται δαπάνες που συνδέονται με χώρους στάθμευσης.
Τα περιβαλλοντικά οφέλη της ποδηλασίας είναι προφανή. Η ποδηλασία δεν παράγει καμία ρύπανση και δεν καταναλώνει καθόλου ορυκτά καύσιμα. Οι πιο συχνές διαδρομές για ποδηλάτες (αυτές που είναι κάτω από πέντε (5) χλμ.) παράγουν το μέγιστο περιβαλλοντικό όφελος γιατί η μετακίνηση με αυτοκίνητο σε αποστάσεις κάτω των πέντε (5) χλμ είναι κοστοβόρα και παράγουν τις υψηλότερες εκπομπές καυσαερίων. Συχνά για μικρότερες ακόμα μετακινήσεις της τάξεως των 2-3 χλμ σε ώρες αιχμής της κυκλοφορίας, το ποδήλατο είναι το ίδιο αν όχι γρηγορότερου του αυτοκινήτου. Η επιλογή μετακίνησης με ποδήλατο είναι σαφώς πιο προσιτή οικονομική επιλογή από άλλα μέσα (δίκυκλα, αυτοκίνητα) και προφανώς λιγότερο δαπανηρή σε έξοδα συντήρησης. Αποτελεί ιδανική ενναλακτική χρήση μετακίνησης συγκρινόμενη με το αυτοκίνητο, αλλά και ένα μεγάλο ποσοστό ανηλίκων είναι και ο μοναδικός τρόπος μεταφοράς. Για αυτούς, τα οφέλη από ποδηλατοδρόμους της ποδηλασίας είναι ακόμα πιο σημαντικά.
Τέλος η ανάπτυξη υποδομών για το ποδήλατο μπορούν να γίνουν μια κερδοφόρα επένδυση για επιχειρηματίες και για την οικονομία γενικότερα. Σύμφωνα με μελέτη στις ΗΠΑ, οι ετήσιες οικονομικές επιπτώσεις των ποδηλατών είναι σχεδόν εννέα φορές όσο η εκάστοτε δαπάνη από δημόσιους πόρους για να κατασκευάσουν τις ειδικές εγκαταστάσεις ποδήλατο στην περιοχή. Και «η ποιότητα των ποδηλασία στην περιοχή είχε θετικό αντίκτυπο στον προγραμματισμό των διακοπών των ερωτηθέντων, το 43% ανέφεραν ότι η ποδηλασία ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στην απόφασή τους να έρχονται στην περιοχή, το 53% ανέφερε την ποδηλασία ως μια ισχυρή επιρροή στην απόφασή τους να επιστρέψει ξανά στο μέλλον, και το 12% ανέφεραν διαμονή 3-4 ημέρες περισσότερο στο ποδήλατο στην περιοχή.
Ειδικότερα καθώς ο αριθμός των ποδηλατών αυξάνεται, οι κοινότητες συνειδητοποιούν ότι η συνέργεια υποδομών ποδηλασίας, οι συμμετέχοντες και οι επιχειρηματίες μπορούν να αποτελέσουν σημαντική κινητήρια δύναμη για τις τοπικές οικονομίες. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία γίνονται πολλές μελέτες σχετικά με τη τεκμηρίωση των αυξανόμενων οικονομικών οφελών της ποδηλασίας, τόσο για να δικαιολογήσουν τις δημόσιες δαπάνες για τις εγκαταστάσεις όσο και για να αποδείξουν ότι τα χρήματα που επενδύονται αξίζουν τις επενδύσεις σε αυτής τη μορφής μεταφοράς και αναψυχής. Από διερεύνηση της διεθνούς βιβλιογραφίας προκύπτουν τα παρακάτω βασικά συμπεράσματα:
Ως προς τις επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου στον τουρισμό, η θεωρητική προσέγγιση στηρίζεται στην ιδέα ότι οι υποδομές που θα υλοποιηθούν, όπως μονοπάτια, είτε διάφορα αθλητικά γεγονότα, προσελκύουν κόσμο να επισκεφτεί την περιοχή ή αν το επιλέξουν ως προορισμό να παρατείνουν τη διάρκεια της διαμονής τους. Γεγονός που σχετίζεται άμεσα τόσο με τους στόχους του νέου Ρυθμιστικού της Αττικής, όσο και με το σχεδίου του Υπουργείου Τουρισμού. Τέτοιου είδους υπολογισμοί οφέλους είναι δύσκολο να εκτιμηθούν με ακρίβεια αλλά σίγουρα έχουν καταγραφεί από μελέτες στη βιβλιογραφία. Ωστόσο στην παρούσα μελέτη υπολογίστηκε με βάση ελληνικές επιστημονικές έρευνες ο εκτιμώμενος αριθμός που προστίθεται στους μόνιμους κατοίκους κατά τη διάρκεια τουριστικών περιόδων συμπεριλαμβάνοντας και τον αριθμό των κατοίκων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Αθήνας που έχουν εξοχικό στην ευρύτερη περιοχή.
Επίσης σχεδιασμένες ποδηλατικές δράσεις, όπως αγώνες και περιηγήσεις, είναι ένα υποσύνολο των οικονομικών επιπτώσεων του ποδηλατοδρόμου που σχετίζονται με τον τουρισμό, και προσελκύουν τους επισκέπτες σε μια περιοχή, είτε για να συμμετάσχουν ή να παρακολουθήσουν. Το προτεινόμενο έργο είναι ιδανικό για ανάπτυξη τέτοιων δραστηριοτήτων τόσο λόγω του μεγέθους όσο και της ποικιλίας των διαδρομών που συμπεριλαμβάνει.
1.4 Καθορισμός Ζωνών Μελέτης
Στο συγκεκριμένο τμήμα της μελέτης αναλύθηκε ένα σύνολο από κοινωνικό-οικονομικών δραστηριοτήτων εντός ζωνών επιρροής όπως αυτές προσεγγιστεί από τη διεθνή εμπειρία και βιβλιογραφία. Συγκεντρώθηκαν δεδομένα από τις παρακάτω πηγές: Δεδομένα ΟΡΣΑ, Ιστοσελίδες Επιχειρήσεων, Ηλεκτρονικές Βάσεις Δεδομένων Φορέων, Geodata.gov. Με βάση διεθνή βιβλιογραφία έχουν επιλεγεί 3 ζώνες μελέτης (επιρροής) για τις οποίες συγκεντρώθηκαν επιπλέον κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες (Χάρτης Χ2) με βάση την παρακάτω κατηγοριοποίηση:
• Ζώνη (Α): 1000 μέτρα εκατέρωθεν του άξονα. Η ζώνη αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως καθημερινής χρήσης και αξιοποίησης του έργου.
• Ζώνη (Β): 2000 μέτρα εκατέρωθεν του άξονα. Η ζώνη αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως ζώνη λειτουργίας του έργου.
• Ζώνη (Γ): 5000 μέτρα εκατέρωθεν του άξονα. Η ζώνη αυτή είναι η μέγιστη ζώνης μελέτης ανάλυσης του έργου.
Χάρτης Χ2: Ζώνες Μελέτης
Οι παραπάνω Ζώνες έχουν υπολογιστεί με Ευκλείδειες Αποστάσεις, οπότε η πραγματική απόσταση πάνω σε δίκτυο είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Είναι κατάλληλες και πρακτικές για τον προσδιορισμό των ορίων συλλογής δεδομένων προς μελέτη. Αλλά για την καλύτερη προσέγγιση της πραγματικότητας κατά τη διαδικασία της Χωρικής Ανάλυσης των κοινωνικό-οικονομικών δραστηριοτήτων και για τον υπολογισμό Χωρικών Δεικτών χρησιμοποιήθηκαν 2 χρονοαποστάσεις με βάση το Οδικό Δίκτυο (Χάρτης Χ3). Έτσι με χρήση εξειδικευμένου εργαλείου υπολογισμών σε δίκτυα σε περιβάλλον λογισμικού ΓΣΠ. Υπολογίστηκαν δύο (2) χρονικές ζώνες των πέντε (5) και δέκα (10) λεπτών πρόσβασης με ποδήλατο αξιοποιώντας το πλήρες οδικό δίκτυο ανεξαρτήτου κατηγοριοποίησης. Για τον καθορισμό των ζωνών αυτών θεωρήθηκε η υπόθεση ότι ένας ποδηλάτης κινείται κατά μέσο όρο με ταχύτητα 15 χλμ/ώρα οπότε σε 5 λεπτά καλύπτει απόσταση 1250 μέτρα και αντίστοιχα σε 10 λεπτά καλύπτει απόσταση 2500 μέτρα πάνω στο δίκτυο.
Χάρτης Χ3: Ζώνες Χρονοαπόστασης
Χάρτης Χ4: Προσβασιμότητα στο σύνολο των δραστηριοτήτων
Χάρτης Χ5: Πληθυσμιακής Πυκνότητας
Για τον υπολογισμό της προσβασιμότητας Κοινωνικών - Οικονομικών δραστηριοτήτων δημιουργήθηκαν συνολικά δεδομένα που περιλαμβάνουν περισσότερα από πενήντα χιλιάδες (50000) σημεία, γραμμές και πολύγωνα.
Χάρτης Χ6: Όλες οι κατηγορίες Οδικού Δικτύου Αττικής
Χάρτης Χ7α: Προσβασιμότητα σε Εμπόριο-Υπηρεσίες (περισσότερα από 9500 σημεία σε ακτίνα 5000 (ευκλείδεια)
Χάρτης Χ7β: Πυκνότητα Εμπόριο-Υπηρεσίες
Χάρτης Χ7γ: Προσβασιμότητα σε Χώρους Αναψυχής, Ελεύθερου Χρόνου κά.
Τέλος ακολουθεί η Ανάλυση Ορατότητας του Άξονα Σχεδιασμού. Αρχικά με χρήση λογισμικού ΓΠΣ, προσδιορίστηκε η περιοχές που είναι ορατές από τον Άξονα (Χάρτης 8)
Χάρτης Ορατότητας Χ8
Με βάση τις περιοχές που είναι ορατές από τον άξονα σχεδιασμού του έργου, υπολογίστηκε ότι η αδόμητη έκταση που είναι ορατή, και κατά συνέπεια οπτικό πεδίο που είναι κίνητρο για το χρήστη να ακολουθήσει τη διαδρομή. Αναλυτικά οι χρήσεις γης που περιλήφθηκαν στους υπολογισμούς είναι: Χρήση γης κενή, Αστικό πράσινο, Αγροτική Χρήση, Δάση, Περιοχές επικράτησης πρασίνου, Περιοχές υδάτων. Υπολογίστηκε ότι αυτές οι εκτάσεις είναι 296 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε 404 σύνολο, ποσοστό 73% (Χάρτης Χ9). Το υψηλό αυτό ποσοστό δείχνει ότι το οπτικό πεδίο του ποδηλάτη-περιπατητή είναι ευχάριστο και θα αποτελέσει βασικό κίνητρο για την χρήση του έργου.
Χάρτης Περιοχή Μη Δομημένης Ορατής Χ9
| Χρήση | Πλήθος Ζώνης 1000 μ | Πλήθος Ζώνης 2000 μ | Πλήθος Ζώνης 3000 μ | Ποσοστό Ζώνης 1000 μ | Ποσοστό Ζώνης 2000 μ | Ποσοστό Ζώνης 5000 μ |
| Sex Activities | 3 | 6 | 130 | 0% | 0% | 2% |
| Super Markets | 75 | 158 | 432 | 4% | 5% | 6% |
| Ακτοπλοϊκές Εταιρείες | 3 | 5 | 23 | 0% | 0% | 0% |
| Αρτοποια | 1 | 1 | 1 | 0% | 0% | 0% |
| Αρώματα-Ομορφιά-Κομμωτήρια | 18 | 35 | 76 | 1% | 1% | 1% |
| Αυτοκίνητα | 170 | 302 | 702 | 10% | 10% | 9% |
| Βενζινάδικα | 146 | 243 | 473 | 9% | 8% | 6% |
| Βιβλία-Χαρτικά | 4 | 10 | 26 | 0% | 0% | 0% |
| Βίντεο-DVD | 14 | 22 | 56 | 1% | 1% | 1% |
| Γαστρονομία | 292 | 468 | 1122 | 17% | 15% | 15% |
| Διάφορα Καταστήματα | 33 | 67 | 184 | 2% | 2% | 2% |
| Δίσκοι-Ηχος-Εικόνα | 3 | 16 | 23 | 0% | 1% | 0% |
| Είδη δώρων | 54 | 113 | 276 | 3% | 4% | 4% |
| Ένδυση-Υπόδηση | 95 | 187 | 382 | 6% | 6% | 5% |
| Εξοπλισμός σπιτιού | 23 | 43 | 73 | 1% | 1% | 1% |
| Εξορμήσεις | 1 | 2 | 8 | 0% | 0% | 0% |
| Επισκευές Συσκευών | 8 | 16 | 26 | 0% | 1% | 0% |
| Ζαχαροπλαστεία | 38 | 59 | 137 | 2% | 2% | 2% |
| Καταστήματα Ηλεκτρονικών | 51 | 92 | 217 | 3% | 3% | 3% |
| Κατοικίδια | 46 | 80 | 175 | 3% | 3% | 2% |
| Καφετέριες | 36 | 69 | 164 | 2% | 2% | 2% |
| Κινηματογράφοι | 6 | 11 | 29 | 0% | 0% | 0% |
| Κοσμηματοπωλεία | 12 | 20 | 43 | 1% | 1% | 1% |
| Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης | 73 | 194 | 371 | 4% | 6% | 5% |
| Μοτοσικλέτα | 17 | 26 | 62 | 1% | 1% | 1% |
| Νυχτερινή Διασκέδαση | 57 | 109 | 318 | 3% | 3% | 4% |
| Οπτικά | 4 | 7 | 16 | 0% | 0% | 0% |
| Οργανισμοί-Ιδρύματα-Λέσχες | 8 | 14 | 86 | 0% | 0% | 1% |
| Οργάνωση Eκδηλώσεων | 26 | 40 | 102 | 2% | 1% | 1% |
| Παιδικά | 65 | 115 | 229 | 4% | 4% | 3% |
| Πολυκαταστήματα | 5 | 11 | 20 | 0% | 0% | 0% |
| Σπόρ | 70 | 130 | 330 | 4% | 4% | 4% |
| Ταχυμεταφορές | 15 | 27 | 72 | 1% | 1% | 1% |
| Τηλεφωνία | 65 | 122 | 295 | 4% | 4% | 4% |
| Υπηρεσίες | 48 | 88 | 299 | 3% | 3% | 4% |
| Φωτογραφικά | 12 | 17 | 54 | 1% | 1% | 1% |
| Ψυχαγωγία | 5 | 9 | 20 | 0% | 0% | 0% |
| ΤΡΑΠΕΖΕΣ | 100 | 187 | 464 | 6% | 6% | 6% |
| Σ Υ Ν Ο Λ Α | 1702 | 3121 | 7516 | 100% | 100% | 100% |
Πίνακας 1. Κατανομή χρήσεων – δραστηριοτήτων ανα ζώνη επιρροής
Εικόνα 2. Κατανομή χρήσεων – δραστηριοτήτων ανα ζώνη επιρροής
Εικόνα 3. Κατανομή χρήσεων – δραστηριοτήτων ανα ζώνη επιρροής για το έτος 2014
Εικόνα 4. Κατανομή χρήσεων – δραστηριοτήτων ανα ζώνη επιρροής για το έτος 2030
